Erbakan’ı Yeniden Anlamak

Vefatından tam 10 gün önce Moskova’da rötar yapmış uçağı beklerken Erbakan Hoca aklıma gelmiş ve “Erbakan’ı Doğru Anlamak” başlıklı bir yazı yazmıştım. Yukarıda bir cümlesini aldığım o yazı Milli Gazete’de de alıntılanmıştı…

Hoca imtihanını vermiş olarak 10 gün sonra aramızdan ayrıldı. Biz ise imtihanımızı vermeye devam ediyoruz. Hani hep derler ya büyük insanlar çok sonraları anlaşılır diye, kanaatimce en “Hocacı” kesilenlerimizin bile onu bihakkın anladığını söylemek güç. Galiba Hoca’yı, yitirdikten sonra daha iyi anlar ve özler olduk…

Her geçen gün daha iyi anlaşılan kıymetli bir maden gibi uzaklaştı aramızdan. Yaşadığımız birçok problemde dönüp baktığımızda öngörülerinde ne kadar isabet ettiğini farkettik. Belki bugünleri kastederek şunları demişti;

AGD Başkanı Salih Turhan“Davam” isimli kitabı hediye edince Erbakan Hoca’yı kendi anlatımından yeniden yaşama imkanım oldu. Bir çırpıda kitabı okudum. Vefatının sene-i devriyesine birkaç gün kala bu defa “Erbakan’ı Yeniden Anlamak” fikrinin önemli olduğuna kanaat getirdim…

Bu yazıda biraz daha detaylıca Erbakan Hoca’nın fikirleri üzerinde yoğunlaşmanın Hoca’yı tanımamış olan ya da yeniden tanımak isteyenler için faydalı olacağını düşünüyorum…

Öncelikle Erbakan Hoca’yı doğru anlamak için düşünce temellerine dikkatli bakmak gerekir. Hoca İslam’ı, hayatın temeli ve her şeyi kabul etmiş, İslam’ın hayatın bütün alanlarında uygulanması gereken bütüncül bir inanç sistemisunduğunu savunmuş, yapılan her faaliyetin (ekonomik, siyasi, kültürel vb.) sadece Allah rızası için yapılması gerektiğine inanmıştır…

Hz. Adem’den bu yana temelde iki tür sistemin var olduğunu, bu iki sistemin sürekli mücadele ettiğini, birinin “hakkı” diğerinin ise “batılı” üstün kılmaya çalıştığını, Milli Görüş’ün ise “hakkı” esas aldığını ve dayanağının “Hak geldi batıl zail oldu” ayeti olduğunu işlemiştir…

“Nefsini tanıyan Rabbini tanır”dan hareket ederek hemen her konferansında; doğru ile yanlışı (ilim), faydalı ile zararlıyı (ekonomi), adalet ile zulmü (siyaset ve hukuk) ve güzel ile çirkini (ahlak ve sanat) kavramamız gerektiğine vurgu yapmıştır…

Hoca önemli bir bilim adamıdır. Tüm konuşmalarına ve verdiği konferanslara bakıldığında fizikten kimyaya, astronomiden matematiğekadar bir çok alanda müktesebatının zenginliğini görmek mümkündür. Hoca’nın bilime yaklaşımı da yine din merkezlidir; ilahi olanın gözardı edilerek eşyayı, kainatı, insanı anlamanın mümkün olamayacağını, Kur’an-ı Kerim’i hakkıyla anlayanların bilimde daha sağlıklı ilerleyeceğini savunur. Modern bilimler olarak bildiğimiz birçok alanın asırlar öncesinde Müslüman bilginler tarafından temellerinin atıldığını detaylıca anlatır…

“Batıl”ı anlatırken uzun uzun “Darwin Teorisi”nden bahseder, materyalizmin Batı’yı ve son iki yüzyılda İslam dünyasını getirdiği durumu anlatır, bu yaklaşımları “Siyonizm”le ilişkilendirerek tarihi dayanaklarını, kuruluş felsefesini, yapıp ettiklerini detaylıca anlatarak sadece Müslümanlar için değil tüm insanlık için Siyonizm’in büyük tehlike olduğuna değinir. Siyonizm’i timsaha benzeterek “Timsahın üst çenesi Amerika ise alt çenesi AB’dir. Beyni Siyonizm, gövdesi ise işbirlikçilerdir…” Müslümanlar için en büyük tehlikelerden bir “Batı taklitçiliği”dir, bundan ve buna bağlı diğer etkenlerden kurtulmalıdır…

Erbakan Hoca’nın en çok üzerinde durduğu ve bence siyasal düşüncesinin de temelini oluşturan ana fikir “cihat”tır. 90’lı yıllarda katıldığımız özel derslerinde de 2000 sonrasındaki konferanslarında da cihat düşüncesini tafsilatlı olarak açıklar. Hak-batıl mücadelesinde hakkın galip gelmesinin yolunun cihat olduğunu söyler ve cihadı; “kendimizi ıslah edip olgunlaştırmak ve başka insanlara yararlı olmak için her türlü gayret etmek”olarak tarif eder. Bütün ibadetlerin bir vakitle sınırlandığını ama cihadın tüm zamanlarda yapılması gerektiğini, diğer ibadetlerin miktarının belli olduğunu ama cihadın “takatın sonuna kadar”olması gerektiğin söyler. Böylece Erbakan Hoca, siyasi, sosyal, kültürel ve hatta ekonomik faaliyetleri bile cihad düşüncesinin yansımaları olarak görür ve “cihad etmeyen insanın dünya imtihanını kazanmış sayılamayacağı” ifadesini kullanır…

İTÜ mezunu olan Hoca konferanslarında bile matematiksel formülasyonlara gider, örneğin 9 “İ”yi çok önemser ve birini diğerine karıştırmaksızın detaylıca anlatır; inanç, ihlas, ittika, ittifak, iyi ahlak, ihsan, istişare, itaat, istikamet. “irfan”ı da bir alt başlık olarak ele alır ve “sadakat”ı da daha sonra ekler. Ona göre sadakat; “zoru görünce kaçmamak, cazip makam ve menfaatlere kanmamaktır…”

Yine teknik kabiliyeti ile “üç çivi”den bahseder ve bu üç temele her halükarda sahip olunması gerektiğini belirtir; İslamsız saadetin olamayacağını belirten “İslam çivisi”, şuursuz Müslüman olamayacağını belirten “şuur çivisi”ve cihatsız İslam’ın olamayacağını belirten “cihat çivisi”. Özellikle “cihat çivisi” Erbakan Hoca’nın teşkilatçılığının da zeminini oluşturur. Ona göre cihat “emri bil maruf ve nahyi anil munker” yapmaktır ve bunun yolu da “teşkilatlı ve organize bir şekilde çalışmak”tan geçer. “Teşkilat, vücuttaki sinir gibidir; 70gramlık sinir düzenli yapısıyla 70kg’lık vücudu ayakta tutabilmektedir.” Hoca’nın teşkilatçılığı da matematiksel yaptığını, istatistik ilmine çok önem verdiğini, her bir eve ve kişiye ulaşmak gerektiğini, bunun için ilmek ilmek dokurcasına neler yapıldığını ve yapılması gerektiğini 90’lı yıllara şahit olanlar bilirler. Hatta denebilir ki Milli Görüş hareketi Türkiye siyasi tarihine damga vurmuşsa ve hatta damga vurmanın ötesinde değiştirip dönüştürmüşse bunda Hoca’nın inancı, azmi kadar teşkilatçılıktaki detaycılığının da etkisi vardır. Üniversite’de okuduğumuz ve gençlik teşkilatında görev aldığımız dönemde belli periyotlarla bizleri sınıf temsilcilerine kadar sorgular, her gün kaç kişiye ulaşıldığına kadar istatistik tutmamızı isterdi…

Birçoğumuz, yapılması gereken işler vaktinde yapılmadığında Hoca’nın “İntaç! İntaç!” diye tatlı sert uyarısına şahit olmuşuzdur. Erbakan Hoca teşkilatçılığı şu sıralamayla formüle eder; inanç, bilgi, plan, program, kadro, takip ve intaç…

Erbakan Hoca, İslam dünyasının son 300 yılda hakimiyeti yitirdiğinden bahseder ve dönüm noktaları olarak I. ve II. Dünya savaşlarını görür, 1945’teki Yalta Limanı’nda biraraya gelen emperyalistlerin “yeni bir dünya” tasarladıklarına dikkat çeker, bunların arkaplanında “ırkçı Siyonizm”in çabaları olduğuna vurgu yapar, özellikle “soğuk savaş” döneminde ABD’nin dünyada “kominizm tehlikesi” propagandası ile sömürüsüne devam ettiğini, soğuk savaş bitince de “yeni tehlike olarak İslam”ı seçtiklerini ve bilinçli olarak düşmanlaştırıldığını anlatır…

Tüm bu oyunlara karşı Müslümanların bilinçli ve yekvücut olması gerektiğine ve “dünyanın anatomisi”ni bilmeleri gerektiğine vurgu yapar. Erbakan hoca için “Müslümanlar arasında sulh” çok önemlidir. Her ne sebeple olursa olsun Müslümanlar birbirlerinin kanını dökmemelidir çünkü bu durum “ırkçı Siyonizm”e hizmet etmiş olur. Irak işgali olmasın diye birkaç kez “barış diplomasisi” yaptığı, Saddam ile defalarca görüştüğü, tam işgal öncesinde 22 gün boyunca tarafları ikna turu ile uğraştığı bilinmektedir. Şahsen detayına şahit olduğum Şeyh Osman ile Talabani arasındaki savaşı ateşkes ile sonuçlandırma iradesi, Erbakan Hoca’nın Müslümanlar arasında vahdete ne denli önem verdiğinin somut örneğidir…

Mehmet Zahid KotkuHazretlerinin Erbakan Hoca’nın şeyhi olduğu, mücadele azmini ondan aldığı bilinir. Görünen o ki manevi etkisi yanında Kotku Hazretleri, ekonomik ve siyasi uğraşlarda da Erbakan Hoca’yı teşvik etmiş, Gümüş Motor’un kurulması ve siyasete aktif girilmesikonularında tabir caizse kendisine “görev” vermiştir. Bu husus Erbakan Hoca’nın tasavvuf geleneğiyle olan ilişkisi açısından önemlidir…

Cumhuriyet’le beraber dindar insanlar bir taraftan dini yaşantılarıyla ilgili büyük zorluklar yaşarken diğer yandan hayatın birçok alanından dışlanmışlardır. “Tek parti dönemi”nin sona ermesiyle görece bazı rahatlamalar olmuşsa da 60 ihtilali ile yeniden sıkıntılar başlamıştır. Erbakan Hoca’nın Gümüş Motor projesi, ekonomik hayattan dışlanan dindarlar için bir nefes alma hamlesine dönüşürken aynı zamanda sıkça dile getirdiği “motajcı zihniyet”e de bir tür meydan okuma anlamı taşır. Çünkü Batı’ya ekonomik bağımlılığın aynı zamanda kültürel bağımlılık doğuracağına inanmaktadır…

Erbakan Hoca ekonomi üzerinde çok detaylı durur; kapitalist ekonomik sistemin azınlık bir gurubu güçlendirdiğini, kominist ekonomik sistemin ise devleti güçlendirdiğini uzunca anlattıktan sonra çözümün “Adil Düzen”de olduğunu söyler. Ona göre adil düzen çok yönlü bir yaklaşımın aynı zamanda ekonomik versiyonudur. Buna göre Adil Düzen’de; materyalizm değil maneviyatçılık, çatışma değil diyalog, çifte standart değil adalet, üstünlük değil eşitlik, sömürü değil işbirliği esas alınır. İşin özü “hakça paylaşım”dır…

Hoca’nın zirve projesi hangisiydi diye soracak olursak muhtemelen “D8” diyeceğiz. İktidarı döneminde “havuz sistemi” ile ekonomiyi toparlar toparlamaz İslam dünyasındaki sorunlara çözüm bulmak niyetiyle farklı bölgelerden en büyük nüfusa ve hinterlanda sahip 8 ülkeyi bir araya getirerek G8’e alternatif sayılabilecek altyapıda bir kurumlaşmaya gitmeye çalışmıştır. Bugün İslam dünyasındaki çatışmaları görünce D8’in akamete uğratılmasının ne büyük bir sıkıntı olduğunu daha net müşahede ediyoruz. Hoca’ya göre D8 projesi “İslam Birliği” hedefinin en önemli adımıydı ve buna kesin olarak inanmıştı;

“Kıbrıs Barış Harekatı” Erbakan Hoca’nın sıkça gündeme getirdiği önemli bir hamledir. Doğrusu o dönemlerde çok dillendirilmesi bende de abartıldığı izlenimi oluştururdu. Ama tarih okumalarıyla beraber meseleye baktığımızda Osmanlı’nın toprak kaybetmeye başladığı Karlofça Antlaşması’ndan bu yana kazanılan en stratejik zafer olarak değerlendirilebilir. Bugünlerde Süleyman Şah türbesi tartışmalarını da göz önünde bulundurduğumuzda 1974 yılındaki harekat, harekatta Hoca’nın ısrarı, Peygamberimiz (sav)’in halası Ümmü Haram’ın medfun edildiği yere kadar kararlıca ulaşılması tarihe kaydedilmeyi ziyadesiyle hak ediyor. Hoca’ya göre Kıbrıs Harekatı “denizde, havada ve karada yapılmış kombine bir savaştır…”

“Bir iş başarmak için önce o işin delisi olmak lazım” diyen Erbakan Hoca benim de katıldığım özel eğitim toplantılarında inanç ve azim vurgusu yapar ve meşhur ifadesiyle “İman, tekeden bile süt çıkartır”derdi. Hoca’nın defterinde “vazgeçmek”yoktu; Odalar Birliği’nden kovulunca Milletvekili olur, patisi kapatılınca yeni parti kurar, yasaklı olsa farklı çözümlerle çalışmalarına devam ederdi…

28 Şubat’ta “neden masaya yumruk vurmadı?” gibi günübirlik ve tepkisel yaklaşımlara rağmen sabırla yoluna devam etti, “Bu yapılanın tarihte küçük bir noktadan fazla kıymeti yoktur…” diyerek yeni parti kurdurdu, mücadelesine kaldığı yerden devam etti. Zaman yine onu haklı çıkardı ve “masaya yumruk vurma”nın bedelinin toplumsal olarak ne kadar ağır olabileceği birçok İslam ülkesinde acı bir tablo olarak yaşandı. Ki Hoca, atlattığı tüm badirelere rağmen bugün Müslümanlar arasında daha çok ihtiyaç duyduğumuz şu yaklaşımı ortaya koyuyor;

Hoca’ya göre Milli Görüş, dayanağı İslam olan ve insanlığın huzur bulacağı bir görüştür. Bu sebeptendir ki Milli Görüş’ü Hz Adem’den başlatır, Alparslan’dan, Fatih’ten, Selahattin’den Çanakkale’ye, oradan da günümüze getirir. Milli görüşün 5 temeli olduğunu belirtir; barış ve kardeşlik, hak ve özgürlükler, adalet, refah ve saygınlık.Ona göre Milli Görüş, “… mevcut herhangi bir düşünce veya hareketin reaksiyonu değildir. Doğrudan doğruya ilim ve fikir aksiyonu olarak ortaya çıkmıştır.”

Erbakan Hoca Kürt meselesi ile ilgili yaptığı hamleler sebebiyle önemli bedeller ödemiştir. Özellikle 90’lı yıllardan itibaren “Kürt meselesi”ni açık ve net olarak ifade etmiş, bizim köyde haksız yere öldürülen iki genç dahil onlarca meseleyi TBMM’de soruşturma konusu yaptırmıştır. 28 Şubat sonrasında Refah Partisi’nin kapatılmasında en önemli gerekçelerden biri de meşhur Bingöl konuşmasıdır. Hoca farklı ortamlarda “Andımız”a karşı çıkmış, Türkler’in Kürtler’den daha üstün olmadığını, üstünlüğün “ancak takva ile” olabileceğini vurgulamıştır. Özellikle Kürtçe anadil tartışmaları ile ilgili söyledikleri bugün bile anlamlıdır;

Erbakan Hoca din eğitimine çok önem vermiş, dini dışlayan eğitim sisteminin “ırkçı emperyalizm”e hizmet edeceğini söylemiş, iktidarları döneminde Din Kültürüdersinin okullarda okutulması, İlahiyat fakültelerinin ve İmam Hatip okullarının yaygınlaştırılması, İmam Hatip mezunlarının üniversiteye girebilmesi için kanunlar çıkartmıştır. İmam Hatip okullarını o kadar önemsemiştir ki muhalifleri “arka bahçe” suçlamasına başvurmuşlar, 28 Şubat darbesini yaparken Hoca ile beraber İmam Hatip okullarını da bitirmeye çalışmışlardır…

Rivayete göre vefatına yakın Hoca’ya Arap Baharı sorulunca “Siyonizm kadro değiştiriyor…” demiş. Bu rivayetler o dönemde dolaşırken Arap Baharı ile heyecanlanan ben dahil çok kimse bu sözü anlamakta zorlanmıştık. Yazının başında da belirttiğimiz gibi Erbakan Hoca’nın kıymeti zamanla anlaşılıyor ve belki bizden sonraki nesil çok daha iyi anlayacak. Arap Baharı’nın estiği her yerin tar-u mar olması olayların göründüğü gibi olmadığını, özellikle bizi birbirimizle meşgul eden her işe kuşku ile bakmak gerektiğini gösteriyor. Hoca’nın sıkça tekrarladığı “Küfür tek millettir!” inancı, “dünya anatomisi”ni çok iyi kavramamız gerektiğini bir kez daha acı bir tablo olarak önümüze koyuyor…

Hasan el-Benna’nın nasihatlerine benzer şekilde Hoca’nın adeta düşüncesini özetleyen şu paragrafla bitirelim;